Việt Nam Cần Có Tự Do Ngay - Nguyễn Đan Quế

---

LGT: Vào đúng ngày Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng được Tổng Thống Bush tiếp kiến tại Bạch Ốc (24-6-08), một bài báo của Bác Sĩ Nguyễn Đan Quế từ Việt Nam đã xuất hiện trên báo New York Post. Đây là nhật báo kỳ cựu nhất tại Thành Phố New York, ra đời từ hơn 200 năm nay, và là một trong 10 tờ báo lớn nhất tại Hoa Kỳ.  Qua bài báo này, BS Quế đã nói tới một sự thay đổi cần thiết mà ông Dũng, với sự giúp đỡ của Hoa Kỳ, có thề làm được để cứu Việt Nam. Sau đây là bản dịch toàn thể bài báo.
24 tháng 6, 2008: Hôm nay thế nào cũng có biểu tình phản đối Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhân dịp ông gặp Tổng thống Bush. Nhưng chắc chắn là ông Dũng vẫn cảm thấy dễ chịu hơn khi ở nước ngoài, vì ở trong nước, công chúng đang gia tăng bất mãn, do kinh tế xáo trộn.

Nhưng cuộc khủng hoảng  cũng đem đến cho ông Dũng một cơ hội to lớn. Đó là cơ may chấp nhận nới rộng thể chế chính trị để đi vào lịch sử như một nhà cải cách.

Việt Nam đã vui hưởng sự tăng trưởng mạnh mẽ trong mấy năm qua, và việc được gia nhập Tổ chúc Thương mại Thế giới (WTO) là bước tiến vững vàng trên đường hội nhập kinh tế toàn cầu. Nhưng công cuộc đổi mới của ông Dũng đang gặp khó khăn dẫn   đến việc  dân chúng bị khốn khó bởi đủ thứ tệ hại.

Lạm phát tăng 25% vào tháng Năm, với giá thực phẩm đắt hơn 42% so với cùng thời gian vào năm ngoái. Tỉ lệ thất nghiệp cao. Giá dầu quốc tế nhảy vọt tăng thêm sự khốn khó – cùng lúc với  đồng đô la suy yếu, khiến giá trị số tiền người Việt gửi về từ ngoại quốc bị giảm sút.
Và tất cả những chuyện này giúp phơi bầy một vấn đề lớn hơn – đó là một guồng máy nhà nước đàn áp đã thành trở ngại chính cho tiến bộ.

Nhà cầm quyền hầu như bất lực không thể kiểm soát được nạn lạm phát; hệ thống giáo dục không dậy cho giới trẻ những kỹ năng cần thiết cho một nền kinh tế toàn cầu.
Những khoản đầu tư khổng lồ nhà nước ném vào các công ty quốc doanh kém hiệu năng (đã không mang lại lợi nhuận mà còn bị thua lỗ nặng nề).  Lạm dụng quyền hành như truất hữu đất đai mà không bồi thường xứng đáng càng ngày càng trở nên thịnh hành.
Người Việt gia tăng thái độ bất mãn – từ hình thức dản dị như bất hợp tác, tới những cuộc đình công tại các xí nghiệp trên toàn quốc.
Nhà cầm quyền đáp ứng bằng cung cách cố hữu – bắt giữ các nhà vận động, bloggers tự do, luật sư, doanh nhân, sinh viên, nông dân và công nhân.

Việt Nam vẫn có tiềm năng lớn mạnh.  Năm ngoái, người Việt hải ngoại gửi về nước cho gia đình hơn 7 tỉ đô la – một con số đáng kể giúp cho nền kinh tế tăng tốc. Các nguồn viện trợ hoặc cho vay từ nước ngoài hứa giúp hàng triệu triệu đô la. Và chỉ mấy tháng đầu năm nay, vốn ngoại quốc trực tiếp đầu tư đã lên tới 15.7 tỉ.
Tóm lại, trở ngại mà ông Dũng phải đối phó không phải là thiếu những người muốn  đầu tư mà là một guồng máy cai trị quan liêu, cứng nhắc thách đố và vô trách nhiệm.

Hãy nhìn vào vụ tham nhũng nổi tiếng gần đây nhất tại Việt Nam, mà một số viên chức cao cấp trong chính quyền đã lấy công quỹ -- gồm cả một phần tiền ngoại quốc viện trợ -- để chơi cá độ bóng đá.
Nhiều viên chức đã bị truy tố ra tòa và lãnh án về tội lạm dụng công quỹ, lại còn hối lộ để chạy án.
Nhưng rồi, vào tháng trước, hai nhà báo từng phanh phui vụ tham nhũng này đã bị bắt – điều mà hầu hết người Việt cho là một vụ cửa quyền trả thù.
Quốc gia hầu như sẽ vô phương đối phó với tham nhũng cũng như quy trách nhiệm cho giới thẩm quyền nếu các nhà báo đưa ra ánh sáng những vụ làm bậy lại bị đe dọa bằng tù đầy

Đây là cơ hội của ông Dũng – nếu ông biết năm lấy. Ông cần tỏ cho Bộ chính trị đảng Cộng sản Việt Nam thấy rằng điều hành tất cả những rắc rối trong một xã hội tăng trưởng mau lẹ sẽ dễ dàng hơn, nếu có một thị trường tự do về quan điểm (opinions), cũng như về hàng hóa và dịch vụ.
Chính phủ sẽ phải đối phó với những khó khăn về kinh tế bằng một vài quyết định cứng rắn. Nhưng những quyết định này sẽ dễ được dân chúng chấp nhận, nếu họ cảm thấy có tiếng nói trong việc hình thành chúng.

Còn đợi gì nữa? Bằng cách dùng những khó khăn này để mở rộng, ông Dũng có thể giúp mang lại sự ổn định và thịnh vượng cho Việt Nam. Bằng cách thay đổi tình trạng trì trệ hiện nay, Hà Nội có thể an tâm rằng giao động không biến thành bạo động – điều mà chẳng ai muốn, ít nhất là các nhà đầu tư ngoại quốc đã bỏ vốn ra hàng trăm triệu đô la.

Và bằng cách mở rộng, ông Dũng sẽ giúp cho người Việt hoàn thành được điều mà hàng trăm triệu dân láng giềng đã có, là tự do.
Đây cũng là cơ hội độc nhất đối với Hoa Kỳ. Ảnh hưởng của Hoa Kỳ (phần chính qua gia tăng đầu tư) sẽ là tác nhân thực sự và duy nhất để thay đổi đất nước hiện nay. Việt Nam rất  cần tới ảnh hưởng đó để tiếp tục.
Nhân dân Việt Nam cần gia tăng giao thương và vốn đầu tư ngoại quốc để chúng tôi có thể cải tiến hệ thống giáo dục và đưa dân tộc chúng tôi ra khỏi cảnh nghèo khó. Nhưng chúng tôi cũng cần các nhà đầu tư lên tiếng  giúp chúng tôi về sự cần thiết cải tổ để tăng thêm sự minh bạch và trách nhiệm – và giúp chúng tôi xây dựng một Việt Nam dân chủ  với  phẩm giá và các quyền của người dân được tôn trọng.

Người Việt Nam chúng tôi muốn thay đổi. Chúng tôi biết nhà cầm quyền không thể phủ nhận mãi mãi các tự do của chúng tôi. Và nhân dân Việt Nam mong muốn các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ về kinh tế và chính trị có cơ hội nhắc nhở Thủ Tướng Việt Nam về sự thật đó trong các buổi gặp gỡ tuần này.

Nhà vận động dân chủ Việt Nam Nguyễn Đan Quế đã trải qua hai mươi năm trong tù. Ông hiện đang bị canh gác tại gia ở Sài Gòn.

Dịch từ nguyên văn tiếng Anh “Why Vietnam Needs Freedom Now”, trên trang binh luận (Op-Ed) của báo New York Post, ngày 24-6-2008. Đinh Từ Thức chuyển ngữ.